Transboundary Haze Pollution: Legislation and Enforcement in Malaysia and Singapore
(Jerebu Merentas Sempadan: Perundangan dan Penguatkuasaannya di Malaysia dan Singapura)
Abstract
Makalah ini membincangkan isu berkenaan kualiti udara yang disebabkan oleh jerebu yang merentas sempadan negara Malaysia dan Singapura. Makalah ini menganalisis faktor dan impak jerebu dari pelbagai aspek, undang-undang domestik Malaysia dan Singapura, serta usaha negara serantau menyelesaikan masalah jerebu yang merentas sempadan menerusi perjanjian antara negara Association of Sourtheast Asian Nations (ASEAN), iaitu Asean Agreement on Transboundary Haze Pollution (AATHP). Hasil kajian mendapati Singapura lebih terkedepan menangani isu ini berbanding dengan negara ASEAN lain kerana Akta Pencemaran Jerebu Rentas Sempadan 2014 berjaya dikuatkuasakan di Singapura yang boleh dijadikan contoh oleh Malaysia.
Kata kunci: jerebu, Malaysia, Singapura, perundangan, penguatkuasaan
Abstract
This article discusses issues related to air quality caused by transboundary haze pollution that seems to be an annual phenomenon that occurs particularly in the ASEAN region. Focus will be given to two countries namely Malaysia and Singapore which are clearly affected by this phenomenon. An analysis shall look into the factors and impacts of haze pollution from various aspects including a comparison study focusing on domestic laws of Malaysia and Singapore, and how the countries in the region seek solutions to the occurrence of transboundary haze through an agreement by ASEAN countries, that is the Asean Agreement on Transboundary Haze Pollution (AATHP). The study shows that Singapore is more advanced than the other ASEAN nations in handling this issue as it has been able to enforce the Transboundary Haze Pollution Act, a move which should serve as a model to Malaysia.
Keywords: haze pollution, Malaysia, Singapore, law, enforcement
References
"About the Air Quality and Pollution Measurement". http://aqicn.org/city/singapore/central/ (Capaian pada 7 Disember 2016).
"Air Quality Index". https://en.wikipedia.org/wiki/Air_quality_index#Singapore (Capaian pada 7 Disember 2016).
"Asap Kebakaran Cuaca Panas Punca Jerebu di Lembah Kelang". http://www.themalaymailonline.com/projekmmo/berita/article/asap-kebakaran-cuaca-panas-punca-jerebu-di-lembah-kelang (Capaian pada 7 Oktober 2016).
"Ekonomi Boleh Terjejas Jika Jerebu Berterusan Melanda Negara-Penganalisis Pasaran". http://malaysianaccess.com/ekonomi- boleh-terjejas-jika-jerebu-berterusan-melanda-negara-penganalisis-pasaran/ (Capaian pada 7 Oktober 2016).
"Information On Fire and Haze". http://haze.asean.org/about-us/information-on-fire-and-haze/ (Capaian pada 8 Oktober 2016).
"Kebakaran Hutan di Riau dan Kalimantan Barat Sukar dikawal". http://ww1.utusan.com.my/utusan/Luar_Negara/20140731/lu_03/Kebakaran-hutan-di-Riau-Kalimantan-Barat-sukar-dikawal (Capaian pada 7 Oktober 2016).
"Kebakaran Hutan, Pembakaran Terbuka dalam Negara Punca Jerebu" http://www.mstar.com.my/berita/beritasemasa/2016/04/24/jerebu-malaysia/ (Capaian pada 7 Oktober 2016).
"Kesan Jerebu ke atas Ekonomi". http://ww1.utusan.com.my/utusan/Rencana/20130626/re_01/Kesan-jerebu-ke-atas-ekonomi (Capaian pada 7 Oktober 2016).
"Kesan Pencemaran Udara terhadap Alam Sekitar dan Manusia".http://www.ideaberita.com/2015/07/kesan-pencemaran-udara-terhadap-alam-sekitar-dan manusia.html, (Capaian pada 7 Oktober 2016).
"Pendidikan Ikram Musleh Berhad".www.musleh.edu.my (Capaian pada 25 November 2016).
"Top 5 reason behind cause of haze in Singapore". http://psisingapore.com/haze/top-5-reason-behind-cause-of-haze-in-singapore/ (Capaain pada 7 Oktober 2016).
"Transboundary Haze: How Might The Singapore Government Minimise Its Occurrence". Lee Kuan Yew School of Public Policy National University of Singapore.
Akta Kerajaan Tempatan 1976 (Akta 171).
Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974 (Akta 127).
Akta Pencemaran Jerebu Rentas Sempadan 2014.
Akta Pengangkutan Jalan 1987 (Akta 333).
Akta Perhutanan 1984 (Akta 313).
Akta Perlombongan Petroleum 1966 (Akta 95).
Alan Khee-Jin Tan, 2015. "The Haze Crisis in Southeast Asia: Assessing Singapore Transboundary Haze Pollution Act 2014." National University of Singapore. http://law.nus.edu.sg/wps/pdfs/002_2015_Alan%20Khee-Jin%20Tan.pdf., hlm. 1-44 (Capaian pada 11 Oktober 2016).
Amalina Ahmad Tajudin dan Mohd. Hazmi Muhd Rusli, 2015. "Jerebu Rentas Sempadan: Adakah Malaysia Mempunyai Pilihan Perundangan".http://www.astroawani.com/berita-malaysia/jerebu-rentas-sempadan-adakah-malaysia-mempunyai-pilihan-perundangan-77670 (Capaian pada 9 Oktober 2016).
Aqilah Mior Kamarulbaid, 2016. "Punca Jerebu di Semenanjung".http://www.utusan.com.my/berita/nasional/punca-jerebu-8232-disemenanjung-1.290313 (Capaian pada 7 Oktober 2016).
Azmi Sharom, 2002. "Malaysian Environmental Law: Ten Years after Rio: Implementing Substianable Development" dlm. Singapore Journal of International & Comparative Law, hlm. 855-90.
http://heinonline.org/HOL/Page?handle=hein.journals/singa6&div=37&g_sent=1&collection=journals (Capaian pada 22 November 2016).
El Nino: Kesan terhadap Sistem Atmosfera dan Sistem Hidrologi Lautan Pasifik". www.malaysian-ghost-research.org/el-nino-kesan-terhadap-sistem-atmosfera-dan-sistem-hidrologi-lautan-pasifik/# (Capaian pada 19 Oktober 2016).
Guidelines for the implementation of The ASEAN Policy on Zero Burning". haze.asean.org/?wpfb_dl=163. hlm. III (Capaian pada 7 November 2016).
Haryati Shafii, "Pendidikan Alam Sekitar Menyumbang Ke Arah Peningkatan Kualiti Hidup Masyarakat di Malaysia". Universiti Tun Hussein Onn Malaysia, hlm. 56. www.mara.gov.my (Capaian pada 25 November 2016).
https://lkyspp.nus.edu.sg/wpcontent/uploads/2014/01/Transboundary-Haze.pdf (Capaian pada 7 Oktober 2016).
Jaime Koh dan Stephanie Ho, 2013. "Haze Pollution", Singapore Infopedia, National Library Board Singapore.http://eresources.nlb.gov.sg/infopedia/articles/SIP_2013-08 30_185150.html (Capaian pada 10 Oktober 2016).
Kaedah-kaedah Kualiti Alam Sekeliling (Mengkompaun Kesalahan-kesalahan) 1978.
Kaedah-kaedah Kualiti Alam Sekeliling (Mengkompaun Kesalahan-kesalahan)(Pembakaran Terbuka) 2000.
Kamarulnizam Abdullah, "Agenda Baru Keselamatan di Era Pascaperang Dingin?" dlm. Jurnal Kinabalu V, hlm. 164, 1999.
Kamus Dewan, Edisi Ketiga, 1994. Dewan Bahasa dan Pustaka. Kementerian Pendidikan Malaysia: Kuala Lumpur.
Kanun Keseksaan (Akta 574).
Khairil Ashraf, 2015. "IPU Berbeza dengan Singapura, Kerajaan Tidak Bohong.". http://www.freemalaysiatoday.com/category/bahasa/2015/09/30/ipu-berbeza-dengan-singapura-kerajaan-tidak-bohong/ (Capaian pada 7 Disember 2016).
Laman Web Rasmi Jabatan Alam Sekitar. "Kerangka Kerja Pelan Tindakan Mencegah Pembakaran Terbuka Ketika Musim Panas dan Kering di Kawasan Ladang dan Sektor Pertanian". http://www.doe.gov.my/portalv1/wp-content/uploads/2015/06/PELAN-OB-MOA-MPIC.pdf (Capaian pada 6 November 2016).
Laman Web Rasmi Jabatan Meteorologi Malaysia."El Nino / La Nina".http://www.met.gov.my/web/metmalaysia/education/weather/
weatherphenomena/elninolanina (Capaian pada 7 Oktober 2016).
Laman Web Rasmi Kementerian Pendidikan. "Falsafah Pendidikan Kebangsaan".www.moe.gov.my/my/falsafah-pendidikan-kebangsaan (Capaian pada 25 November 2016).
Laman Web Rasmi Kementerian Sumber Asli dan Alam Sekitar, 2016. "Kenyataan Media Menteri Sumber Asli dan Alam Sekitar" http://www.nre.gov.my/ms-my/PustakaMedia/Kenyataan % 20Media/Kenyataan%20Media%20YB%20Menteri%20Sumber%20Asli%20dan%
20Alam%20Sekitar%20mengenai%20Status%20Jerebu%20D (Capaian pada 5 November 2016).
Laman Web Rasmi Kementerian Sumber Asli dan Alam Sekitar. "A Guide to Air Pollutant Indeks (API) in Malaysia". http://www.doe.gov.my/portalv1/wpcontent/uploads/2016/08/Panduan-Indeks-Pencemaran-Udara.pdf (Capaian pada 7 Oktober 2016).
Laman Web Rasmi Kementerian Sumber Asli dan Alam Sekitar. "Air Quality Standard. https://www.doe.gov.my/portalv1/wp-content/uploads/2013/01/Air-Quality-Standard-BI.pdf (Capaian pada 18 November 2016)
Laman Web Rasmi Kementerian Sumber Asli dan Alam Sekitar. "Apa yang Anda Perlu Ketahui mengenai Jerebu". http://www.nre.gov.my/info_jerebu/Pages/default.aspx (Diakses pada 7 Oktober 2016).
Laman Web Rasmi Kementerian Sumber Asli dan Alam Sekitar. http://www.nre.gov.my/Parlimen/Lists/Papar_Jawapan.aspx?ID=1004 (Capaian pada 5 November 2016).
Laman Web Rasmi Singapore National Environmental Agency. http://www.nea.gov.sg/anti-pollution-radiation-protection/air-pollution control/psi/faqs-on-psi (Capaian pada 19 Oktober 2016).
Mark Mangan, Henry Defriez dan Claire Chong, 2015. "Does the smoke haze over South East Asia violate international law?"http://www.lexology.com/library/detail.aspx?g=dc1fac2d-3241-4455-9cb0-647f66a60749 (Capaian pada 11 Oktober 2016).
Mazni Bali. "Pencemaran Udara dan Penguatkuasaan Undang-Undang di Malaysia." http://www.academia.edu/11382829/PENCEMARAN_UDARA_DAN_
PENGUATKUASAAN_UNDANG-UNDANG_DI_MALAYSIA (Capaian pada 10 Oktober 2016).
Mohd. Hilmi Mohd. Ali, 2015. "Jerebu: Kerajaan Tiada Peruntukan Saman Indonesia." Portal BNBBC. https://www.bnbbc.my/jerebu-kerajaan-tiada-peruntukan-undang-undang-saman-indonesia/ (Diakses pada 9 Oktober 2016).
Pelan Tindakan Jerebu Kebangsaan (National Haze Action Plan).
Pelan Tindakan Mencegah Kebakaran (Fire Prevention Action Plan).
Pelan Tindakan Udara Bersih (Clean Air Action Plan).
Peraturan-peraturan Kesihatan dan Keselamatan Pekerjaan (Penggunaan dan Standard Pendedahan Kimia Berbahaya Terhadap Kesihatan) 2000.
Peraturan-peraturan Kualiti Alam Sekeliling (Kawalan Kepekatan Plumbum dalam Gasolin Motor) 1985.
Peraturan-peraturan Kualiti Alam Sekeliling (Kawalan Pencemaran daripada Stesen Pemindahan Sisa Pepejal dan Kambus Tanah) 2009.
Peraturan-peraturan Kualiti Alam Sekeliling (Kawalan Kandungan Petrol dan Diesel) 2007.
Peraturan-peraturan Kualiti Alam Sekeliling (Kawalan Pelepasan daripada Motorsikal) 2003.
Peraturan-peraturan Kualiti Alam Sekeliling (Kawalan Pelepasan daripada Enjin Diesel) 1996.
Peraturan-peraturan Kualiti Alam Sekeliling (Kawalan Pelepasan daripada Enjin Petrol) 1996.
Peraturan-peraturan Kualiti Alam Sekeliling (Udara Bersih) 2014.
Perintah Kualiti Alam Sekeliling (Aktiviti yang Diisytiharkan)(Pembakaran Terbuka) 2003.
Perintah Kualiti Alam Sekeliling (Aktiviti yang Diisytiharkan) (Pembakaran Terbuka) 2003.
Perjanjian ASEAN Pencemaran Jerebu Rentas Sempadan (AATHP).
Polisi Penanaman Kelapa Sawit Sifar Kebakaran (Zero Burning Policy of Oil Palm Cultivation).
Rossa Calla, 2014. "Punca dan Faktor Pencemaran Udara Tugasan Geografi PT3 2014". http://www.panduanmalaysia.com/2014/07/punca-dan-faktor-pencemaran-udara-geografi-pt3.html (Capaian pada 7 Oktober 2016).
Terri Mottershead (General Editor), 2002. "Environmental Law and Enforcement In the Asia Pacific RIM". Sweet and Maxwell Asia. Hong Kong Singapore Malaysia.
US-Canada Air Quality Agreement 1991 http://www.ijc.org/files/tinymce/uploaded/documents/Agreement%20Between%20the
%20Government%20of%20Canada%20and%20the%20Government%20of%20the
%20United%20States%20of%20America%20on%20Air%20Quality.pdf (Capaian pada 24 November 2016).
Zaini Ujang, 1997. "Pengenalan Pencemaran Udara". Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka, hlm. 69-72.
"Air Quality Index". https://en.wikipedia.org/wiki/Air_quality_index#Singapore (Capaian pada 7 Disember 2016).
"Asap Kebakaran Cuaca Panas Punca Jerebu di Lembah Kelang". http://www.themalaymailonline.com/projekmmo/berita/article/asap-kebakaran-cuaca-panas-punca-jerebu-di-lembah-kelang (Capaian pada 7 Oktober 2016).
"Ekonomi Boleh Terjejas Jika Jerebu Berterusan Melanda Negara-Penganalisis Pasaran". http://malaysianaccess.com/ekonomi- boleh-terjejas-jika-jerebu-berterusan-melanda-negara-penganalisis-pasaran/ (Capaian pada 7 Oktober 2016).
"Information On Fire and Haze". http://haze.asean.org/about-us/information-on-fire-and-haze/ (Capaian pada 8 Oktober 2016).
"Kebakaran Hutan di Riau dan Kalimantan Barat Sukar dikawal". http://ww1.utusan.com.my/utusan/Luar_Negara/20140731/lu_03/Kebakaran-hutan-di-Riau-Kalimantan-Barat-sukar-dikawal (Capaian pada 7 Oktober 2016).
"Kebakaran Hutan, Pembakaran Terbuka dalam Negara Punca Jerebu" http://www.mstar.com.my/berita/beritasemasa/2016/04/24/jerebu-malaysia/ (Capaian pada 7 Oktober 2016).
"Kesan Jerebu ke atas Ekonomi". http://ww1.utusan.com.my/utusan/Rencana/20130626/re_01/Kesan-jerebu-ke-atas-ekonomi (Capaian pada 7 Oktober 2016).
"Kesan Pencemaran Udara terhadap Alam Sekitar dan Manusia".http://www.ideaberita.com/2015/07/kesan-pencemaran-udara-terhadap-alam-sekitar-dan manusia.html, (Capaian pada 7 Oktober 2016).
"Pendidikan Ikram Musleh Berhad".www.musleh.edu.my (Capaian pada 25 November 2016).
"Top 5 reason behind cause of haze in Singapore". http://psisingapore.com/haze/top-5-reason-behind-cause-of-haze-in-singapore/ (Capaain pada 7 Oktober 2016).
"Transboundary Haze: How Might The Singapore Government Minimise Its Occurrence". Lee Kuan Yew School of Public Policy National University of Singapore.
Akta Kerajaan Tempatan 1976 (Akta 171).
Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974 (Akta 127).
Akta Pencemaran Jerebu Rentas Sempadan 2014.
Akta Pengangkutan Jalan 1987 (Akta 333).
Akta Perhutanan 1984 (Akta 313).
Akta Perlombongan Petroleum 1966 (Akta 95).
Alan Khee-Jin Tan, 2015. "The Haze Crisis in Southeast Asia: Assessing Singapore Transboundary Haze Pollution Act 2014." National University of Singapore. http://law.nus.edu.sg/wps/pdfs/002_2015_Alan%20Khee-Jin%20Tan.pdf., hlm. 1-44 (Capaian pada 11 Oktober 2016).
Amalina Ahmad Tajudin dan Mohd. Hazmi Muhd Rusli, 2015. "Jerebu Rentas Sempadan: Adakah Malaysia Mempunyai Pilihan Perundangan".http://www.astroawani.com/berita-malaysia/jerebu-rentas-sempadan-adakah-malaysia-mempunyai-pilihan-perundangan-77670 (Capaian pada 9 Oktober 2016).
Aqilah Mior Kamarulbaid, 2016. "Punca Jerebu di Semenanjung".http://www.utusan.com.my/berita/nasional/punca-jerebu-8232-disemenanjung-1.290313 (Capaian pada 7 Oktober 2016).
Azmi Sharom, 2002. "Malaysian Environmental Law: Ten Years after Rio: Implementing Substianable Development" dlm. Singapore Journal of International & Comparative Law, hlm. 855-90.
http://heinonline.org/HOL/Page?handle=hein.journals/singa6&div=37&g_sent=1&collection=journals (Capaian pada 22 November 2016).
El Nino: Kesan terhadap Sistem Atmosfera dan Sistem Hidrologi Lautan Pasifik". www.malaysian-ghost-research.org/el-nino-kesan-terhadap-sistem-atmosfera-dan-sistem-hidrologi-lautan-pasifik/# (Capaian pada 19 Oktober 2016).
Guidelines for the implementation of The ASEAN Policy on Zero Burning". haze.asean.org/?wpfb_dl=163. hlm. III (Capaian pada 7 November 2016).
Haryati Shafii, "Pendidikan Alam Sekitar Menyumbang Ke Arah Peningkatan Kualiti Hidup Masyarakat di Malaysia". Universiti Tun Hussein Onn Malaysia, hlm. 56. www.mara.gov.my (Capaian pada 25 November 2016).
https://lkyspp.nus.edu.sg/wpcontent/uploads/2014/01/Transboundary-Haze.pdf (Capaian pada 7 Oktober 2016).
Jaime Koh dan Stephanie Ho, 2013. "Haze Pollution", Singapore Infopedia, National Library Board Singapore.http://eresources.nlb.gov.sg/infopedia/articles/SIP_2013-08 30_185150.html (Capaian pada 10 Oktober 2016).
Kaedah-kaedah Kualiti Alam Sekeliling (Mengkompaun Kesalahan-kesalahan) 1978.
Kaedah-kaedah Kualiti Alam Sekeliling (Mengkompaun Kesalahan-kesalahan)(Pembakaran Terbuka) 2000.
Kamarulnizam Abdullah, "Agenda Baru Keselamatan di Era Pascaperang Dingin?" dlm. Jurnal Kinabalu V, hlm. 164, 1999.
Kamus Dewan, Edisi Ketiga, 1994. Dewan Bahasa dan Pustaka. Kementerian Pendidikan Malaysia: Kuala Lumpur.
Kanun Keseksaan (Akta 574).
Khairil Ashraf, 2015. "IPU Berbeza dengan Singapura, Kerajaan Tidak Bohong.". http://www.freemalaysiatoday.com/category/bahasa/2015/09/30/ipu-berbeza-dengan-singapura-kerajaan-tidak-bohong/ (Capaian pada 7 Disember 2016).
Laman Web Rasmi Jabatan Alam Sekitar. "Kerangka Kerja Pelan Tindakan Mencegah Pembakaran Terbuka Ketika Musim Panas dan Kering di Kawasan Ladang dan Sektor Pertanian". http://www.doe.gov.my/portalv1/wp-content/uploads/2015/06/PELAN-OB-MOA-MPIC.pdf (Capaian pada 6 November 2016).
Laman Web Rasmi Jabatan Meteorologi Malaysia."El Nino / La Nina".http://www.met.gov.my/web/metmalaysia/education/weather/
weatherphenomena/elninolanina (Capaian pada 7 Oktober 2016).
Laman Web Rasmi Kementerian Pendidikan. "Falsafah Pendidikan Kebangsaan".www.moe.gov.my/my/falsafah-pendidikan-kebangsaan (Capaian pada 25 November 2016).
Laman Web Rasmi Kementerian Sumber Asli dan Alam Sekitar, 2016. "Kenyataan Media Menteri Sumber Asli dan Alam Sekitar" http://www.nre.gov.my/ms-my/PustakaMedia/Kenyataan % 20Media/Kenyataan%20Media%20YB%20Menteri%20Sumber%20Asli%20dan%
20Alam%20Sekitar%20mengenai%20Status%20Jerebu%20D (Capaian pada 5 November 2016).
Laman Web Rasmi Kementerian Sumber Asli dan Alam Sekitar. "A Guide to Air Pollutant Indeks (API) in Malaysia". http://www.doe.gov.my/portalv1/wpcontent/uploads/2016/08/Panduan-Indeks-Pencemaran-Udara.pdf (Capaian pada 7 Oktober 2016).
Laman Web Rasmi Kementerian Sumber Asli dan Alam Sekitar. "Air Quality Standard. https://www.doe.gov.my/portalv1/wp-content/uploads/2013/01/Air-Quality-Standard-BI.pdf (Capaian pada 18 November 2016)
Laman Web Rasmi Kementerian Sumber Asli dan Alam Sekitar. "Apa yang Anda Perlu Ketahui mengenai Jerebu". http://www.nre.gov.my/info_jerebu/Pages/default.aspx (Diakses pada 7 Oktober 2016).
Laman Web Rasmi Kementerian Sumber Asli dan Alam Sekitar. http://www.nre.gov.my/Parlimen/Lists/Papar_Jawapan.aspx?ID=1004 (Capaian pada 5 November 2016).
Laman Web Rasmi Singapore National Environmental Agency. http://www.nea.gov.sg/anti-pollution-radiation-protection/air-pollution control/psi/faqs-on-psi (Capaian pada 19 Oktober 2016).
Mark Mangan, Henry Defriez dan Claire Chong, 2015. "Does the smoke haze over South East Asia violate international law?"http://www.lexology.com/library/detail.aspx?g=dc1fac2d-3241-4455-9cb0-647f66a60749 (Capaian pada 11 Oktober 2016).
Mazni Bali. "Pencemaran Udara dan Penguatkuasaan Undang-Undang di Malaysia." http://www.academia.edu/11382829/PENCEMARAN_UDARA_DAN_
PENGUATKUASAAN_UNDANG-UNDANG_DI_MALAYSIA (Capaian pada 10 Oktober 2016).
Mohd. Hilmi Mohd. Ali, 2015. "Jerebu: Kerajaan Tiada Peruntukan Saman Indonesia." Portal BNBBC. https://www.bnbbc.my/jerebu-kerajaan-tiada-peruntukan-undang-undang-saman-indonesia/ (Diakses pada 9 Oktober 2016).
Pelan Tindakan Jerebu Kebangsaan (National Haze Action Plan).
Pelan Tindakan Mencegah Kebakaran (Fire Prevention Action Plan).
Pelan Tindakan Udara Bersih (Clean Air Action Plan).
Peraturan-peraturan Kesihatan dan Keselamatan Pekerjaan (Penggunaan dan Standard Pendedahan Kimia Berbahaya Terhadap Kesihatan) 2000.
Peraturan-peraturan Kualiti Alam Sekeliling (Kawalan Kepekatan Plumbum dalam Gasolin Motor) 1985.
Peraturan-peraturan Kualiti Alam Sekeliling (Kawalan Pencemaran daripada Stesen Pemindahan Sisa Pepejal dan Kambus Tanah) 2009.
Peraturan-peraturan Kualiti Alam Sekeliling (Kawalan Kandungan Petrol dan Diesel) 2007.
Peraturan-peraturan Kualiti Alam Sekeliling (Kawalan Pelepasan daripada Motorsikal) 2003.
Peraturan-peraturan Kualiti Alam Sekeliling (Kawalan Pelepasan daripada Enjin Diesel) 1996.
Peraturan-peraturan Kualiti Alam Sekeliling (Kawalan Pelepasan daripada Enjin Petrol) 1996.
Peraturan-peraturan Kualiti Alam Sekeliling (Udara Bersih) 2014.
Perintah Kualiti Alam Sekeliling (Aktiviti yang Diisytiharkan)(Pembakaran Terbuka) 2003.
Perintah Kualiti Alam Sekeliling (Aktiviti yang Diisytiharkan) (Pembakaran Terbuka) 2003.
Perjanjian ASEAN Pencemaran Jerebu Rentas Sempadan (AATHP).
Polisi Penanaman Kelapa Sawit Sifar Kebakaran (Zero Burning Policy of Oil Palm Cultivation).
Rossa Calla, 2014. "Punca dan Faktor Pencemaran Udara Tugasan Geografi PT3 2014". http://www.panduanmalaysia.com/2014/07/punca-dan-faktor-pencemaran-udara-geografi-pt3.html (Capaian pada 7 Oktober 2016).
Terri Mottershead (General Editor), 2002. "Environmental Law and Enforcement In the Asia Pacific RIM". Sweet and Maxwell Asia. Hong Kong Singapore Malaysia.
US-Canada Air Quality Agreement 1991 http://www.ijc.org/files/tinymce/uploaded/documents/Agreement%20Between%20the
%20Government%20of%20Canada%20and%20the%20Government%20of%20the
%20United%20States%20of%20America%20on%20Air%20Quality.pdf (Capaian pada 24 November 2016).
Zaini Ujang, 1997. "Pengenalan Pencemaran Udara". Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka, hlm. 69-72.
Published
2017-02-08
How to Cite
HJ. AHMAD, Ruzaini Ayuni; MOHAMMAD SHAPIEN, Rafidah.
Transboundary Haze Pollution: Legislation and Enforcement in Malaysia and Singapore.
Kanun: Jurnal Undang-undang Malaysia, [S.l.], v. 29, n. 1, p. 160-197, feb. 2017.
ISSN 2682-8057.
Available at: <https://jurnal.dbp.my/index.php/Kanun/article/view/1154>. Date accessed: 25 apr. 2024.
Section
Articles
