Analisis Proses I'lal Dalam Perkataan Bahasa Arab Sebelum Dipinjamkan kepada Bahasa Melayu

(Analysis of the I'lal Process in Arabic Words Prior to Being Loaned to the Malay Language)

  • Azhani Almuddin Universiti Malaya
  • Muhammad Noor Aidil Lokman Kolej Universiti Islam Perlis (KUIPs)
  • Mohd Zaki Abd Rahman Universiti Malaya
  • Tajul Aripin Kassin Universiti Sains Malaysia

Abstrak

Artikel ini menganalisis dan mentafsirkan perubahan bunyi yang terdapat dalam perkataan bahasa Arab sebelum dipinjamkan dalam bahasa Melayu, perubahan bunyi tersebut dalam kajian Arab secara khusus dikenali sebagai proses i'lal. Sesuatu kajian yang mengkhususkan aspek etimologi yang memerlukan rujukan terhadap kamus Arab tentang asal kata dan kata akar sebelum terlaksananya proses i'lal dalam bahasa sumber. Pencarian sesuatu perkataan dalam kamus Arab berdasarkan kata akarnya dan bukannya berdasarkan representasi fonetik kata secara langsung. Kajian ini dijalankan bertujuan untuk mendedahkan kepada pengguna bahasa Melayu tentang asal usul perkataan yang melibatkan proses i'lal dalam kata bahasa Arab sebelum dipinjamkan ke dalam bahasa Melayu. Kajian ini memanfaatkan data sekunder yang diperoleh daripada kamus Mu'jam Mufradat al-Ibdal wa al-i'lal fi al-Quran al-Karim dan korpus DBP. Kerangka teoretis fonologi mora digunakan bagi menjelaskan proses fonologi daripada input kepada representasi fonetik. Perubahan bunyi daripada input kepada output dilaksanakan melalui pemanjangan kompensatori hasil daripada pelaksanaan pengguguran, penyukuan semula, pemanjangan dan penyahhubungan, walau bagaimanapun, kajian ini dihadkan penelitiannya kepada aspek pemanjangan sahaja.


Kata kunci: i'lal, bahasa Arab, bahasa Melayu, fonologi, mora, representasi fonetik

Biografi Penulis

Azhani Almuddin, Universiti Malaya

Fakulti Bahasa dan Linguistik

Muhammad Noor Aidil Lokman, Kolej Universiti Islam Perlis (KUIPs)

Pusat Bahasa

Mohd Zaki Abd Rahman, Universiti Malaya

Fakulti Bahasa dan Linguistik

Tajul Aripin Kassin, Universiti Sains Malaysia

Pusat Pengajian Ilmu Kemanusiaan

Rujukan

'Abd Al-'Alim Ibrahim. (1969). Taysir al-iʻlal wa al-Ibdal. Al-Qahiraṯ: Dar Gharib.

'Abd Al-Maqsud Muhammad 'Abd Al-Maqsud. (2006). Dirasaṯ al-bunyaṯ al-Sarfiyyaṯ fi daw' al-lisaniyyat al-wasfiyyaṯ (1st ed.). Al-Dar al-'ArabiyyaṯLi al-Mawsu'aṯ, Bayrut, Lubnan.

Al-Kharrat, A. M. (1989). Mu'jam mufradat al-ibdal wa al-i'lal fi al-Qur'an al-Karim (1st ed.). Damascus: Dar al-Qalam.

Al-Qahtani, M. (2014). Syllable Structure and Related Processes in Optimality Theory: an Examination of Najdi Arabic (Unpublished Doctoral thesis in Linguistics), Newcastle University.

Aquil, R. (2013). Cairne Arabic syllable structure though different phonological theories. Open Journal of Modern Linguistics, 3(3), 259-267. doi: http://dx.doi.org/10.4236/ojml.2013.33034

Altakhaineh, A. R. M., & Alshamari, M. R. (2016). A re-examination of al-i'laal in Arabic: An autosegmental approach. Advances in Language and Literary Studies, 7(6), 1-8. doi: Doi:10.7575/aiac.alls.v.7n.6p.1.

al-Astirabadhiy. (1982). Syarh Syafiyaṯ ibn al-Hajib. Beirut: Dar al-Kutub al-ʻIlmiyyaṯ.

Chong Mun Wah. (1997). Kamus etimologi bahasa Melayu. Shah Alam: Penerbit Fajar Bakti SDN. BHD.

Clements, G. N., & Keyser, S. J. (1983). CV phonology a generative theory of the syllable. United States of America: The MIT Press Cambridge.

Dewan Bahasa dan Pustaka http://sbmb.dbp.gov.my/korpusdbp/

Goldsmith, J. A. (1976). Autosegmental phonology (Unpublished doctoral thesis).Massachusetts Institue of Technology.

Hayes, B. (1989). Compensatory lengthening in moraic phonology. Linguistic Inquiry, 20(2), 253-306.

http://corpus.quran.com/

Jawatankuasa Istilah Bahasa dan Kesusasteraan Arab. (1996). Glosari bahasa dan kesusasteraan Arab bahasa Arab-huraian-bahasa Melayu. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Kamus Dewan. (2007). Edisi Keempat. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Kiraz, G. A. (1994). Computational analyses of Arabic morphology. Computer Laboratory, University of Cambridge.

Lecerf, J. (1974). L'accent de mot en Arabe d'orient. A. Caquot and D. Cohen, (eds.), Actes dio premier congres international de lingiuistiqle semitiquue et chamito-semitiqlue. Mouton, The Hague.

Mayhubi, A.-S. (2000). al-Maqta'al-sawtiy wa binyaṯ al-kalimaṯ. Majallaṯ al-'Ulum al-Insaniyyaṯ, Jami'aṯ Manturi Qasantiniyyaṯ, 14, 167-177.

McCarthy, J. J. (1979). On stress and syllabification. Linguistic Inquiry, 10(3), 443-465.

Mohd Alwee Yusoff & Mohamad Azrien Mohamed Adnan. (2009). Perkataan Arab dalam bahasa Melayu: Satu tinjauan dari aspek morfologi. Jurnal Usuluddin, 30, 305-324.

Mohd Hazri Zakaria, Che Radiah Mezah & Muhd Zulkifli Ismail. (2017). Penggunaan kata pinjaman Arab dalam puisi bahasa Melayu. Jurnal Kemanusiaan, 15(1), 69-74.

Mohd Zulkifli Mohd Saman @ Shuhaimi, Ab. Halim Mohamad & Che Radiah Mezah. (2016). Implikasi perubahan ejaan kata pinjaman Arab dalam sistem tulisan Jawi terhadap pelajar. Jurnal AL-ANWAR, 2(2), 23-47.

al-Munazzamaṯ al-'Arabiyyaṯ li al-Tarbiyyaṯ wa al-Thaqafaṯ wa al-'Ulum. (1988). al-Mu'jam al-'Arabiy al-asasiy (1st ed.). Paris: Larus.

Noor Azlina Zaidan, Muhammad Azhar Zailaini & Wail Muin Ismail. (2015). Absorption of Arabic words in Malay language. OIDA International Journal of Sustainable Development, 8(3), 51-58.

Nurul Asyikhin Mohd Hanafiah. (2010). I'la:l dan ibda:l dalam pembentukan kata bahasa Arab (Tesis Ijazah Sarjana tidak diterbitkan), Universiti Malaya, Kuala Lumpur.

Repetti, L. (1993). The integration of foreign loans in the phonology of Italian.Italica, 70 (2), 182-96.

Roca, I. (1994). Generative phonology (R. Hudson ed. 1st ed.). New Fetter Lane, London: Routledge.

Rubba', M. (2000). Al-Nizam Al-Maqtaʻiy Wa Hamzaṯ Al-Wasl Fi Al-'Arabiyyaṯ. Majallaṯ al-'Ulum al-Insaniyyaṯ, Jami'aṯ Manturi Qasantiniyyaṯ, 13, 159-181.

Syahin, 'Abd Al-Sabur. (1980). Al-Manhaj Al-Sawtiy Li al-Bunyaṯ Al-'Arabiyyaṯ Ru'yaṯ Jadidaṯ Fi Al- Sarf Al-'Arabiy. Bayrut: Mu'assasaṯ Al-Risalaṯ.

Watson, J. C. E. (2011). Word stress in Arabic the Blackwell companion to phonology. Wiley-Blackwell.

Ya'isy, I. (t.t). Syarh al-mufassal. Bayrut, 'Alim al-Kutub.

Zaharani Ahmad, Maizura Osman & Nor Hashimah Jalaluddin. (2011). Penyerapan dan pengubahsuaian konsonan Arab dalam bahasa Melayu. Jurnal Bahasa, 11(1), 109-130.

Zaharani Ahmad & Teoh Boon Seong. (2006). Fonologi autosegmental: Penerapannya pada bahasa Melayu. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
Telah diterbitkan
2019-06-03
Bagaimana untuk memetik sitasi
Almuddin, A., Lokman, M., Abd Rahman, M., & Kassin, T. (2019). Analisis Proses I'lal Dalam Perkataan Bahasa Arab Sebelum Dipinjamkan kepada Bahasa Melayu. Jurnal Bahasa, 19(1), 66-95. doi:10.37052/jb19(1)no4