Dialek Melayu Baling: Satu Pemerian Awal
(Baling Malay: A Preliminary Description)
Abstrak
Berdasarkan fakta, dialek di kawasan pedalaman memiliki sistem linguistik yang berbeza dengan sistem linguistik di kawasan bandar dan pekan. Salah satu dialek di kawasan pedalaman yang ditanggapi memiliki kelainan yang dimaksudkan ialah dialek Melayu yang dituturkan di daerah Baling, Kedah. Artikel ini bertujuan memaparkan pemerian sistem fonologi dialek Melayu tersebut dengan tumpuan terhadap pemerian fonem dan analisis beberapa ciri fonologi bagi mengesahkan dakwaan kelainannya. Pemerian fonem dilakukan berdasarkan kaedah yang ditetapkan dalam Basic Linguistic Theory; manakala analisis ciri fonologi pula dikerjakan dengan menerapkan kerangka dialektologi diakronik yang memfokuskan pemerian, perbandingan dan pengelompokan. Kewujudan konsonan [ɣ] dan proses fonologi seperti penyatuan nasal BMP *-am kepada [-an], penyatuan diftong BMP *-aw dan *-ay kepada [ɔ] selain pengekalan BMP *ɣ di awal dan di antara vokal dan penggugurannya di akhir yang mengubah nilai vokal sebelumnya jelas menunjukkan bahawa dialek Melayu di Baling memerlukan kelihan yang berbeza daripada tanggapan pengkaji lepas. Kelihan yang dimaksudkan menegaskan bahawa dialek tersebut wajar dianggap sebagai dialek tersendiri yang memerlukan nomenklatur dan pengelompokan baharu daripada hanya sekadar dikelompokkan di bawah subdialek Melayu Kedah. Implikasi penemuan seperti ini secara tidak langsung menolak perspektif umum tentang pengelompokan dialek Melayu Semenanjung yang masih melihat kewujudan dialek tersendiri dalam sesebuah negeri dianggap sebagai "subdialek" kepada dialek negeri berkenaan.
Rujukan
Ajid Che Kob. (1985). Dialek geografi Pasir Mas. Universiti Kebangsaan Malaysia.
Chambers, J.K & Trudgill, P. (1998). Dialectology. Cambridge University Press.
Asmah Haji Omar. (2008). Susur galur bahasa Melayu. Edisi kedua. Dewan Bahasa dan Pustaka.
Collins, J. T. (1983). Dialek Ulu Terengganu. Penerbit Universiti Kebangsaan Malaysia.
Collins, J. T. (1989). Antologi dialek Melayu. Dewan Bahasa dan Pustaka.
Collins, J. T. (1996). Khazanah dialek Melayu. Penerbit Universiti Kebangsaan Malaysia.
Collins, J. T. (1998). Bahasa Melayu Hulu Tembeling: Menjejaki Sejarah Semenanjung. Jurnal Dewan Bahasa, 2, 145-157.
Collins, J. T. (1999). Wibawa bahasa: Kepiawaian dan kepelbagaian. Dewan Bahasa dan Pustaka.
Crystal, D. (2008). A dictionary of linguistics and phonetics (Edisi ke-6). Blackwell Publishing.
Dixon, R. M. W. (2010). Basic linguistic theory, vol. 1: Methology. Oxford University Press.
Ida Ahmad. (1969). Fonologi bahasa Kedah. Jurnal Dewan Bahasa, 13(12), 531-537.
Bahagian Perkamusan. (1997). Kamus linguistik. Dewan Bahasa dan Pustaka.
Mahsun. (1995). Dialektologi diakronik: Sebuah pengantar. Universitas Gadjah Mada Press.
Mohd Tarmizi Hasrah, Shahidi A.H & Rahim Aman. (2013). Inovasi dan retensi dalam Dialek Hulu Tembeling. GEMA Online® Journal of Language Studies. 13(3), 211-222.
Mohd Tarmizi Hasrah, Rahim Aman & Shahidi A.H. (2014). Fosil Dialek Hulu Pahang. Penerbit Universiti Kebangsaan Malaysia.
Mohd Tarmizi Hasrah. (2018a). Analisis sejarah fonologi dan pengelompokan dialek Melayu hulu di bahagian timur Semenanjung Malaysia (Tesis doktor falsafah tidak diterbitkan). Pusat Pengajian Ilmu Kemanusiaan, Universiti Sains Malaysia.
Mohd Tarmizi Hasrah. (2018b). Dialek Melayu di hulu Kelantan: Sebuah laporan awal. Jurnal Bahasa 18(2), 219-252.
Mohd Tarmizi Hasrah. (2019). Penasalan vokal dalam dialek Melayu hulu Pahang. Jurnal Bahasa, 19(2), 199-230.
Mohd Tarmizi Hasrah. (2020). Penyebaran nasal homorganik dalam dialek Melayu Semenanjung. International Journal of Humanities Technology and Civilization (IJHTC), 9(1), 1-23.
Norfazila dan Rahim Aman. (2015). Proses pemanjangan vokal dalam dialek Hulu Sik Kedah: Satu penerapan teori fonologi generatif model non-linear. Journal of Social Science & Humanities, 9(2), 195-205.
Nothofer, B. (1993). Cita-cita penelitian dialek. Dlm. Farid M. Onn dan Ajid Che Kob (Pnysn.), Simposium dialek: Penyelidikan dan pendidikan. Hlm. 165-200. Dewan Bahasa dan Pustaka.
Nur Faslin Sulaiman. (2015). Sistem fonologi subdialek Baling, Kedah. Disertasi ijazah sarjana muda. Akademi Pengajian Melayu, Universiti Malaya.
Ruslan Uthai. (2011). Keistimewaan Dialek Melayu Patani. Penerbit Universiti Kebangsaan Malaysia.
Shahidi A. H. (2009). Alternasi dalam fonologi subdialek Kedah Utara. Jurnal Bahasa, 9(2), 302-325.
Shuib Ismail. (1971). Dialek Kedah persisiran: Satu kumpulan teks serta pembicharaan linguistik (latihan ilmiah Sarjana Muda Sastera tidak diterbitkan). Jabatan Pengajian Melayu, Universiti Malaya, Kuala lumpur.
Trudgill, P. (2011). Sociolinguistics typology: Social determinats of linguistic complexcity. Oxford University Press.
Umaiyah Umar. (1999). A Classification of Thai-Kedah Dialects using Phonological Characteristics. Universiti Malaya.
Setelah makalah diterima untuk diterbitkan, penulis diminta untuk menyerahkan hak ciptanya kepada penerbit. Pemindahan ini akan memastikan penyebaran maklumat dapat dilaksanakan seluas-luasnya. Pemberitahuan akan dihantar kepada penulis bagi mengesahkan penerimaan manuskrip untuk diterbitkan dalam Jurnal Bahasa. Sekiranya terdapat petikan daripada karya hak cipta yang lain disertakan, penulis mestilah mendapatkan kebenaran bertulis daripada pemilik hak cipta dan mengkreditkan sumber dengan jelas dalam makalah tersebut.
