Akomodasi Aksen, Identiti dan Integrasi Kebangsaan
Abstrak
Artikel ini membincangkan akomodasi terhadap aksen standard kebangsaan dalam kalangan informan penutur asli Melayu di dua buah bandar raya di Malaysia, iaitu Kuching dan Kota Bharu. Kuching dipilih berdasarkan kedudukan geografinya yang terpisah dari wilayah pusat negara, iaitu Semenanjung Tanah Melayu, manakala Kota Bharu dipilih berdasarkan ketegaran dialek tempatan penuturnya. Kajian difokuskan pada dua pemboleh ubah fonologi yang signifikan dalam hal aksen bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan, iaitu (a) pada akhir kata terbuka, seperti dalam kata kereta dan (r) pada kata tertutup, seperti dalam pasar. Status akomodasi aksen kebangsaan dilihat bersandarkan pemboleh ubah kelainan gaya bahasa dan bersandarkan dua pemboleh ubah konteks sosial bukan-linguistik, iaitu usia dan jantina informan dalam situasi formal dengan mengambil kira faktor kewilayahan dan kenatifan. Selanjutnya, realiti penggunaan aksen kebangsaan dalam pemboleh ubah tersebut dihubungkaitkan dengan soal integrasi dan identiti - nasional atau tempatan.
Kata kunci: aksen, akomodasi, penutur asli, gaya bahasa, pemboleh ubah fonologi, identiti
Rujukan
Asmah Haji Omar, 1985. Susur Galur Bahasa Melayu. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
Asmah Haji Omar, 1993. Language and Society in Malaysia. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
Asmah Haji Omar, 2004. Penyelidikan, Pengajaran dan Pemupukan Bahasa. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
Awang Had Salleh, 1993. Laporan Jawatankuasa Mengkaji Penggunaan Bahasa Malaysia. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
Cambridge Advanced Learner's Dictionary, 2005. Edisi Kedua. Cambridge: Cambridge University Press.
Chambers, J.K. dan Trudgill, P., 1980. Dialectology. Cambridge: Cambridge University Press.
Crystal, D., 1987. Cambridge Encyclopedia of Language. Cambridge: Cambridge University Press.
Downes, W., 1998. Language and Society. Edisi Kedua. Cambridge: Cambridge University Press.
Giles, H., 1984. "The Dynamics of Speech Accommodation" dlm. International Journal of the Sociology of Language 46. 1
Holmes, J., 2001. An Introduction to Sociolinguistics. Edisi Kedua. Essex: Longman.
Honey, J., 1997. "Sociophonology" dlm. Florian Coulmas. (ed.) The Handbook of Sociolinguistics. Malden, Massachusetts: Blackwell. hlm. 92-106.
Idris Aman & Rosniah Mustaffa, 2009. "Social Variation of Malay Language in Kuching, Sarawak, Malaysia: A Study on Accent, Identity, and Integration" dlm. GEMA Online Journal of Language Studies Jilid 9(1): 63-75. http:// pkukmweb.ukm.my/~ppbl/Gema/gemahome.html.
Idris Aman et al., 2008. "Aksen Kebangsaan Bahasa Melayu: Realiti, Identiti, dan Integrasi". Kertas Simposium Aksen Bahasa Kebangsaan: Realiti, Identiti, dan Integrasi. Universiti Kebangsaan Malaysia. Bangi. 24 November.
Idris Aman, 1995. "Kelainan Sosial Bahasa Melayu di Shah Alam: Satu Dialektologi Sosial Bandar". Tesis Sarjana Falsafah. Universiti Kebangsaan Malaysia.
Idris Aman, 2005. "Jalinan pemboleh ubah linguistik dan sosial dalam bahasa Melayu" dlm. Idris Aman dan Mohammad Fadzeli Jaafar (ed.) Teori dan Penyelidikan Bahasa. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Hlm. 104-19.
Kamus Dwibahasa: Bahasa Inggeris-Bahasa Melayu, 2002. Edisi kedua. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
Labov, W., 1972. Sociolinguistic Patterns. Philadelphia: University of Pennsylvania Press.
Milroy, L., 1987. Observing and Analyzing Natural Language: A Critical Account of Sociological Method. Oxford: Basil Blackwell.
Mingguan Malaysia, 25 Mac 2007.
Mohammad Fadzeli Jaafar dan Idris Aman, 2008. "Aksen Bahasa Kebangsaan Penutur Melayu Tegar Dialek". Kertas kerja Simposium Aksen Bahasa Kebangsaan: Realiti, Identiti, dan Integrasi. 24 November. Universiti Kebangsaan Malaysia, Bangi.
Montgomery, M., 1995. An Introduction to Language and Society. London and New York: Routledge.
Spolsky, B., 1998. Sociolinguistics. Oxford: Oxford University Press.
Trudgill, P., 1974. The Social Differentiation of English in Norwich. Cambridge: Cambridge University Press.
Setelah makalah diterima untuk diterbitkan, penulis diminta untuk menyerahkan hak ciptanya kepada penerbit. Pemindahan ini akan memastikan penyebaran maklumat dapat dilaksanakan seluas-luasnya. Pemberitahuan akan dihantar kepada penulis bagi mengesahkan penerimaan manuskrip untuk diterbitkan dalam Jurnal Bahasa. Sekiranya terdapat petikan daripada karya hak cipta yang lain disertakan, penulis mestilah mendapatkan kebenaran bertulis daripada pemilik hak cipta dan mengkreditkan sumber dengan jelas dalam makalah tersebut.
